GÜLLE ATMA ÇALIŞMALARINDA DAYANIKLILIK, GÜÇ, HIZ KONULARINDA GÖRÜŞLER

BOGDAN POPREWSKİ - Çev: Muzaffer Çolakoğlu

 

"Bu doküman uzun süreli teorik araştırmalar ile atış alanındaki pratik gözlemle­rin bir özetidir. Gözlemler Polonya'daki Poznan Spor Enstitüsünde ve Toronto Üni­versitesindeki Kanada Atletizm Yüksek Performans Merkezinde yapılmıştır. Uygula­malar esnasında, laboratuarlarda keşfedilen, geliştirilen ve denenen teorilerin, gü­nümüzün modern gülle atma çalışmalarında özü oluşturacak konumda olduğu gö­rülmüştür."

Her gün geçtiği yoldan işe gitmekte olan bir insanın, çevresinde olan biten deği­şik olay ve güzelliklerin farkına varmadan ve dikkat etmeden geçip gitmesi gibi, antrenörlerde aynı miyop görme ve dikkatsizlik sonucu, gözlerinin önünde olup bi­teni fark etmemekten ötürü suçludurlar. Atletlerimizi sürekli daha iyi derecelere ulaştırma çabamız esnasında zaman zaman çok basit akla uygun yaklaşımları farketmeyebiliyoruz.

Bu noktada değineceğimiz, atıcılara uyguladığımız ağırlık çalışmasıdır. Spor camiasındaki herkes ağırlık çalışmalarının gerekliliği konusunda fikir birliğinde olup dünyaca kabul edilmiş başlıca ağırlık çalışmaları şunlardır:

-  Bench Press

-  Koparma                                                       

-  Omuzlama

-  skuad                                                             

Hiç kuşkusuz ki en başarılı gülleci, itme yolunu en fazla uzatabilen ve daha önemlisi bu hareketi değiştirmeden veya kısaltmadan olabildiğince çabuk yapabi­lendir.

Bu iki nokta tüm gülle atma dünyasında bilindiği halde ipin ucunu kaçırdığımız yer; bu ikisini en yüksek verimi alacak şekilde birleştirmedeki başarısızlığımızdır.

İşe giden dostumuz gibi biz de bu olguyu, gözümüzün önünde olduğu halde, göremiyoruz. Güllenin ağırlığı sabit olduğu halde niçin ağırlık arttırarak çalışmayı bırakıp, sabit bir ağırlık kullanarak hızımızı arttırmaya çalışıyoruz.

Burada biraz durup, az önce belirttiğimiz dört ayrı kuvvet çalışmasını gözden geçirelim:

Atletimizin bu çalışmalarda aldığı sonuçları onun temel kuvvetindeki değişiklikle­ri takip etmek için kullanıp yukarıda adı geçen dört ana egzersiz ile periodik per­formans testleri uyguluyoruz. Ancak görüyoruz kaldırılan ağırlığın miktarı her za­man kuvvetteki bir artışın belirtisi değildir. Böyle bir artış kaldırma tekniğinin gelişti­rilmesi ile de olasıdır. Bu, ağırlık kaldırma gibi Standard ölçümlerde sorun yaratır. Egzersiz yapıldığı yoğunluk kesin olarak bilinemez. Yani bu egzersizler esnasında atlet tarafından uygulanan güç bilinmez. Biomekanikte;

Güç= iş / zaman

yani, Güç = Bardaki ağırlık x kaldırma mes./Kaldırma süresi

Sonuç Watt cinsinden bulunur.

Bir atletin yarışmadaki derecesinin geliştirilebilmesi için çalışma esnasında oluşturduğu güç bilinmelidir.

Atış esnasında uygulanan güç= 7.260 kg. x itme yolu uzunluğu/ İşin süresi

Bu formülün, müsabaka esnasında mesafeyi elde etmek için, antrenmanlarda da gerçekleştirilmesi gerektiğini düşündük. Test programımızda hız ve gücü ölç­mek maksadıyda dikkatli bir testleme yaparak kuvvet antrenmanı sürecini takip et­tik (Tablolar).

Testlerde iyi antrene edilmiş on gülleci kullanıldı (üst düzey atletlerde perfor­mans gelişiminin, atış tekniğinin gelişiminden çok uygulanan çalışma programına bağlı olabileceği düşünülerek).

Ölçümü yapılan atletler arasında;

-  Edvvard Sarul ( Testten sonra dünya şampiyonu)

-  Helmut Kruger ( Testten sonra 21 m. üzerinde)

-  Janusz Gassovvski ( Testten sonra 21 m. üzerinde)

Bu dokümanın bulguları 1980 yılında iki gün içinde gerçekleştirilmiş olan testle­re daynır. Testler sırasında hiçbir ilaç kullanılmamıştır. Testten en iyi sonucu elde eden atletin test sonuçları (Sarul) diğer atletlerin test sonuçlarının ortalaması ile karşılaştırılmıştır.

Zaman yetersizliği ve gerçek testlemenin atletlerde yorgunluk oluşturup araştır­ma sonuçlarını etkiliyeceği düşüncesiyle testte Bench press, koparma, omuzlama gibi geleneksel kuvvet egzersizleri direkt olarak uygulanmamış, onun yerine atlet ve antrenörlerden kişisel en iyi hareketleri ile çeşitli kaldırışlar yapmaları istenmiş­tir.

Bununla beraber, laboratuar koşullarında aşağıdakileri test ettik;

1.   İzometrik koşullarda maksimum kuvvet,

2.   Koparma esnasında barın hızı (S = 1.35 m)

3. Kaleman testi ve PSM 2 aracı ile bacak gücü,

4. Squad'ta barın hızı (S = 0.5 m),

5.  PSM ' aracı ile peşpeşe üç sguad'taki bacak gücü.

 

 

 

Test

E.Sarul

Atıcılar Grubu

Fark %

1. Dereceler / m /

19.80

17.36

14.6

2. Yaş

21

21.5

 

3. Ağırlık / kg /

112.7

108.1

 

4. Bench Press / kg /

145

143

1.4

5. Koparma /kg /

110

102

7.87

6. Omuzlama / kg /

140

133

5.26

7. Squat /kg /

200

185.5

7.82

8. Maksimum izometrik kuvvet / kg /

257

243

2.88

9. Bacakların gücü Kalamen test’i / Watt/

2239

2060

8,69

Tablo 1. Bütün Veriler

 

 

20 Kg

 

40 Kg

60 Kg

80 Kg            

E.Sarul

 

5.04

 

4.10

3.48

2.62

 

Gülle Atıcılar

4.84

 

3.74

2.97

2.14

 

Fark %

 

4.13

 

8.78

17.17

   22.43

Tablo 2. Koparma’da barın hızı (m/sn)

Koparma'da barın hızın (m/sn)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

20 Kg.

40 Kg.

60 Kg

80 Kg

100 Kg

120 Kg

140 Kg

   E.Sarul

3.07

2.25

1.82

1.56

1.46

1.17

0.88

Gülle Atı

2.83

2.19

1.80

1.44

1.24

1.00

0.70

Fark %

8.48

2.74

1.11

8.33

17.74

17.00

25.71

    Tablo 3. Squat egzersizin’de barın yukarı doğru hareket hızı (m/sn)

Squat egzersizinde barır

yukar

ya doğru

hareket hızı (m/sn)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

20 Kg.

40 Kg.

60 Kg

80 Kg.

100 Kg.

120 Kg.

140 Kg.

E.Sarul

3996

3370

3083

2949

2820

2670

2481

Gülle Atı

3559

3175

2976

2656

2436

2245

1950

Fark %

12.28

6.14

3.60

11.03

15.76

18.93

27.23

Tablo 4. Ardarda tekrarlanan 3 Squat'ta bacakların gücü /Watt /

bacakların gücü/Watt/

 

 

Verilerden anlaşılacağı gibi Sarul ile diğer grup arasındaki en küçük fark Bench press ve maksimal kuvvet alanlarında görülmüştür. Sarul'un kişisel en iyi atışı di­ğer gruptan % 14.6 lık bir farka sahiptir. Oysa, onun standart egzersizlerdeki so­nuçları ve teknik yetenekleri arkadaşlarına çok benzemektedir. O halde % 14.6 lık farkın kaynağı başkadır. Test sonuçlarında asıl büyük farklar, temel kuvvetten ziya­de hız ve güçten kaynaklanmıştır. Koparma ağırlık arttırıldıkça Sarul'un bar hızı ba­kımından diğerlerine olan üstünlüğü % 4.13 ten % 22.43'e çıkmaktadır. Aynı artış squat (% 8.48 den % 25.71') ve bacak gücü (% 12.28 den % 27.73'e) testlerinde de söz konusudur.

Testin sonuçları sürekli ağırlık arttırarak çalışmanın doğru olmadığını göstermiş­tir. Bunun yerine atlet ve antrenörlere, halter çalışmalarında barın kat ettiği mesafe­yi arttırmaya özen göstermelerini tavsiye ediyoruz. Bu durumda, kullanılan ağırlıkla­rın kişisel maximumu ve hatta submaksimumun altında tutularak, hareketin hızı üzerine konsantre olunmasını öneririz.

Atletlerin gülle için uyguladıkları çekmeler, çekip itmeler, squadlar gibi çalışma yöntemleri elbette aynı kalacak, ancak bunların uygulama odakları yukarıda belirti­len şekilde değiştirilecektir. Sarul ve antrenörü A. Dszkievvicz daha sonra bu tavsi­yelere uyarak, hız-güç çalışmalarında oldukça faydalanmışlardır. Sarul'un çalışma programının detayları 1983'te Londra'daki I.A.A.F. gülle atma konferansında bir grup antrenöre sunulmuştur (1).

      Özetlersek:

İyi bir gülle atıcı yetiştirmek için gelenekselleşmiş olan "daha fazla ağırlıkla çalış­ma daha iyidir" düşüncesi terk edilmelidir. Görülmüştür ki Bench press önemli bir egzersiz olmasına rağmen sporcunun atış potansiyeli hakkında doğru bilgi vermeyebilir. Koparmalar, omuzlamalar, sürekli silkme ve squad'lar önemli çalışmalar arasına sayılabilir. Bu. MacVVilknis, Al Feurbach ve W. Komar tarafından da savu­nulan bir görüştür (2,4). Maksimum güç çalışmalarında bar ağırlığı, bireysel en iyi derecenin % 50-75'i olmalıdır. Bu egzersizlerde odak noktası barın kaybettiği, me­safe ve hızı olmalıdır.

Kuvvetli ve yavaş atletler, hızlı ve daha az kuvvetli atletlerle aynı güce ulaşabil­mek için yukarıdaki yüzdenin üst sınırındaki ağırlıkları kullanmalıdır.

Bu makale "New Studies in Atletics" dergisinin Mart 1988 sayısı (s.88-93)'ndan alınmıştır.